Dorota
Posiadanie dostępu do najczystszych ekologicznie obszarów w Polsce może mieć ogromne znaczenie, gdy jesteś na wakacjach. Zanieczyszczone powietrze jest znane jako przyczyna przedwczesnych zgonów. W tym artykule dowiesz się więcej o znaczeniu dostępu do dużych terenów zielonych w Polsce i krokach, które są podejmowane w celu ochrony środowiska na wyżynie.
Zachęcamy do zapoznania się z materiałem, który powstał przy współudziale lokaty.net
Środki ochrony środowiska wdrażane na wyżynie
Na szczęście istnieje wiele sposobów, aby pomóc zapewnić, że pozostaniemy z lepszym światem niż ten, który odziedziczyliśmy w dniu naszych ostatnich urodzin. Jednym z najlepszych sposobów na rozpoczęcie jest upewnienie się, że Twoje miasto jest zgodne z kilkoma kluczowymi dogmatami zrównoważonego rozwoju. Na przykład, możesz zdecydować się na wykorzystanie zielonych technologii przy budowie swojego miasta lub zastosować środki energooszczędne, które pomogą utrzymać koszty energii elektrycznej na niskim poziomie. Możecie również zdecydować się na poprawę jakości transportu publicznego, aby zapewnić swoim mieszkańcom szczęście i bezpieczeństwo. Ponadto, możesz poprawić lokalną infrastrukturę i przemyśleć opcje transportowe, aby upewnić się, że w Twoim mieście jest wystarczająco dużo miejsca dla wszystkich potrzeb.
Jedną z lepszych metod jest powierzenie planu zrównoważonego rozwoju miasta podmiotowi, który może śledzić i analizować wasze plany w czasie. Najlepsze jest to, że ten podmiot powie Ci, że jesteś na dobrej drodze do lepszej przyszłości dla siebie i swojego miasta. Jednym z przykładów jest projekt CLIMCITIES. Ta niewielka inicjatywa miała na celu uczynienie małych i średnich miast w Polsce bardziej odpornymi na skutki zmian klimatu. Była ona finansowana z Funduszu Współpracy Dwustronnej Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego w latach 2009-2014.
Projekt jest efektem współpracy polskiego Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Instytutu na rzecz Ekorozwoju oraz Instytutu Technologiczno-Ekonomicznego. Głównymi celami projektu było lepsze poinformowanie urzędników państwowych o najnowszych i największych technologiach łagodzenia zmian klimatu oraz uczynienie małych i średnich miast w Polsce bardziej odpornymi na skutki globalnego ocieplenia. Ostatecznie, cele te przyniosły imponujące rezultaty. Na przykład, ponad 30% ludności Polski mieszka w miastach partnerskich projektu. Na papierze liczba ta może wydawać się niewielka, ale należy pamiętać, że w ciągu ostatnich dwudziestu lat liczba ludności wzrosła dwukrotnie.
Projekt być może nie stworzył najbardziej wyczerpującej listy praktyk zrównoważonego budowania miast, ale wprowadził kilka godnych uwagi innowacji. Na przykład, w ramach projektu wdrożono pilotażową strategię wdrażania planu adaptacji do zmian klimatu w mieście stołecznym Warszawie. Pociąga to za sobą kilka kluczowych kroków, takich jak wdrożenie nowej polityki, która zachęca samorządy do uwzględnienia potrzeb wszystkich interesariuszy. Ponadto, najbardziej znaczącym osiągnięciem projektu jest to, że pomógł on zwiększyć kompetencje urzędników miejskich w rozwiązywaniu miejskich problemów klimatycznych.
Bioróżnorodność wyżyny
Położona w centralnej Polsce wyżyna jest obszarem bogatym w różnorodność biologiczną. Region ten od wieków należał do Polski i oferuje wiele unikalnych obiektów topograficznych i historycznych.
Wyżyna jest domem dla wielu gatunków chronionych. W tym regionie żyje około dwudziestu gatunków gadów, około pięćdziesięciu gatunków ssaków i ponad trzydzieści gatunków ryb. Obszar ten jest również domem dla ponad 170 gatunków ptaków.
Na wyżynie występują jedne z najrzadszych zbiorowisk leśnych w Polsce. Łęgowy las wiązowy występuje tylko na kilku stanowiskach w Polsce.
Na siedlisku wysoczyzny występuje 60 naturalnych zbiorowisk roślinnych. Zbiorowiska te układają się w wyraźną mozaikę. Wskaźniki różnorodności są różne na poszczególnych stanowiskach. Flora wyżyny jest bogatsza w kenofity niż na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej.
Na wyżynie występuje również szereg gatunków uznawanych za endemiczne dla Polski. Należy do nich około dwudziestu gatunków płazów, dwadzieścia gatunków ptaków i dwadzieścia gatunków gadów. Na wyżynie występuje również duża różnorodność zwierząt kserotermicznych. Należy do nich kilka rodzajów chrząszczy, much i motyli.
Na Wyżynie Śląskiej pojawiło się również wiele inwazyjnych gatunków obcych. Należą do nich Heracleum, Bunias orientalis i Rumex confertus, które pochodzą ze środkowej Azji. Te obce gatunki zostały wprowadzone na teren Wyżyny przez różne źródła. Niektóre z tych obcych roślin wymykają się spod uprawy i migrują do zbiorowisk naturalnych. Na Wyżynie Śląskiej stanowią one około 17% flory.
Na terenie wyżyny na florę wpływają również wpływy historyczne. Na florę wpływa między innymi rzeźba terenu, czynniki klimatyczne, korytarze ekologiczne oraz właściwości biologiczne gatunków. Czynniki te wpływają na obcą florę wyżyny krakowskiej i innych regionów Polski.
Znaczna część wyżyny została objęta ochroną w postaci sześciu parków krajobrazowych. Parki te oferują przyrodę ożywioną, cenne ekosystemy leśne oraz obiekty dziedzictwa kulturowego. Region ten jest kluczową platformą integracji różnorodności kulturowej i biologicznej. Region ten potrzebuje ukierunkowanych programów wsparcia, aby zachować swoją różnorodność biologiczną i dziedzictwo kulturowe.
Zanieczyszczone powietrze przyczyną przedwczesnych zgonów w Polsce
Pomimo miana „Chin Europy”, jakość powietrza w Polsce jest daleka od czystości. Według Światowej Organizacji Zdrowia, zanieczyszczenia powodują ponad 7 milionów przedwczesnych zgonów rocznie. Wpływ zanieczyszczenia powietrza na zdrowie jest znaczący, ponieważ może ono prowadzić do chorób serca i infekcji układu oddechowego. Może również przyczyniać się do zmian klimatycznych.
Nowy raport Komisji Europejskiej szacuje, że zanieczyszczenie powietrza przyczyni się do 4*6 bilionów strat ekonomicznych do końca 2015 roku. Oprócz skutków zdrowotnych, ma ono również duży wpływ na środowisko naturalne. Zanieczyszczenie powietrza może m.in. nasilać astmę i raka płuc.
Wśród głównych skutków zdrowotnych zanieczyszczenia powietrza są drobne cząstki stałe, które są zbyt małe, aby je zobaczyć, ale wiadomo, że nasilają choroby płuc. Najnowsze wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia dotyczące jakości powietrza zalecają cel w postaci dziesięciu mikrogramów PM2.5 na metr sześcienny, lub około 20 ug/m3, jako najniższy możliwy poziom. Nie wiadomo, na ile przełożyłoby się to w Polsce.
Z raportu Światowej Organizacji Zdrowia „Air Quality in Europe 2020” wynika, że jakość powietrza w Polsce jest gorsza od średniej. Duża część winy leży po stronie ogrzewania węglowego. Ponadto w Polsce znajdują się jedne z najbardziej zanieczyszczonych miast w Europie.
Program „Czyste Powietrze” to inicjatywa polskiego rządu, która ma na celu walkę z zanieczyszczeniem powietrza poprzez dofinansowanie zakupu czystszych systemów grzewczych i poprawę izolacji w budynkach mieszkalnych. Jego celem jest również zmniejszenie zanieczyszczeń komunikacyjnych.
Oprócz poprawy jakości powietrza, program dąży do poprawy zdrowia mieszkańców budynków mieszkalnych. Będzie łączył lokalnych liderów i pomagał im dzielić się najlepszymi praktykami. W ramach programu do 2024 roku powstanie również „strefa niskiej emisji”.
Polska od dawna jest jednym z najgorszych unijnych trucicieli powietrza. Szacuje się, że ilość dwutlenku azotu (NO2) emitowanego przez pojazdy odpowiada około 71 000 przedwczesnych zgonów rocznie. Na szczęście polscy urzędnicy podjęli kroki, aby rozwiązać problem tej zimy. Dodatkowo zamknęli szkoły i zaoferowali darmowy transport publiczny.
Istnieje również wiele oddolnych inicjatyw mających na celu rozwiązanie problemu. Na przykład Kraków zakazał palenia węglem i uruchomił aplikację do zgłaszania nielegalnego spalania.
Dostęp do dużych terenów zielonych w Polsce
W ciągu ostatnich 20 lat Polska została podzielona na 16 województw. W Polsce publiczne tereny zielone zostały sklasyfikowane przez władze. Standardy te powstały w latach 70. ubiegłego wieku. Jednak są one oparte na wąskiej klasyfikacji. Ponadto publiczne tereny zieleni nie są w pełni dostępne dla mieszkańców. W niniejszym artykule analizujemy możliwość zastosowania brytyjskiego standardu Accessible Natural Greenspace (ANGSt) do polskiej sytuacji. Oceniamy również realność zastosowania metody ANGSt w wybranych miastach.
Dostęp do terenów zielonych jest problemem złożonym. Wpływa na niego wiele czynników. Jednym z nich jest cena gruntów. Może to powodować niedobór terenów pod zabudowę miejską. Innym czynnikiem jest presja sektora gospodarczego i władz miasta na wykorzystanie terenów zielonych do celów gospodarczych. Ponadto tereny zielone mają pozytywny wpływ na klimat. Dlatego odgrywają istotną rolę w równowadze ekologicznej i odporności miast.
Wykorzystując metodę ANGSt, zmapowaliśmy tereny zielone i bariery przestrzenne w poszczególnych miastach wojewódzkich. Do określenia ogólnej charakterystyki miast wykorzystaliśmy dane Głównego Urzędu Statystycznego. Następnie wykorzystaliśmy miejskie systemy informacji przestrzennej do sporządzenia mapy terenów zielonych. Następnie wykorzystaliśmy oprogramowanie systemu informacji geograficznej do mapowania barier przestrzennych. Na koniec zweryfikowaliśmy nasze wyniki z danymi Głównego Urzędu Statystycznego.
Ocena dostępności dużych miast w Polsce oparta jest na brytyjskiej metodzie ANGSt. Metoda ta pozwala nam określić ilość naturalnych terenów zielonych dostępnych dla mieszkańców. Ma ona jednak również pewne niedociągnięcia. Powinna zostać zmodyfikowana w celu uwzględnienia barier przestrzennych. Wyniki pokazują, że dostępność do terenów zielonych wzrosła w niektórych miastach, ale w innych nie.
Dostępność do terenów zielonych w dużych miastach w Polsce jest stosunkowo niska. Na przykład dostęp do terenów zielonych przy osiedlach mieszkaniowych wynosi od 9% do 38%. Najwyższy jest natomiast dostęp do terenów zielonych na obrzeżach miast. W Białymstoku najmniejszy odsetek mieszkańców ma dostęp do terenów zielonych w odległości 300 m od miejsca zamieszkania. W Kielcach mieszkańcy mają bufor w odległości 5 km.